Terwijl de Duitse rechtbank de weg bereidt om oude dieselvoertuigen in de stad te verbieden, denkt de federale overheid erover na om het openbaar vervoer volledig gratis te maken. Dit heeft een dubbele doelstelling: de vervuiling tegengaan en komaf maken met de files in de steden.
Duitsland ligt in het vizier van het Europese Hof van Justitie omwille van de slechte luchtkwaliteit in de steden. Daarom willen ze proberen om het eerste Europese land te zijn dat op grote schaal gratis openbaar vervoer aanbiedt. Er zullen tests worden uitgevoerd in vijf grote steden in het westen van het land, waaronder de vroegere hoofdstad Bonn en Essen, die meer dan 600.000 inwoners tellen. Duitsland wil trouwens een fonds van één miljard euro oprichten om de steden te helpen bij het ontwikkelen van hun netwerk voor openbaar vervoer en het uitbreiden van hun vloot elektrische voertuigen.
Is dit een alleenstaand geval? Na een referendum in 2013 maakte Tallinn, de hoofdstad van Estland, het openbaar vervoer gratis, om zo het aantal auto’s te verminderen. Het resultaat: een positieve impact op de mobiliteit, maar ook op de demografie, met een terugkeer van de bevolking naar het centrum van de stad. Zozeer zelfs, dat het verlies van inkomsten kan worden gecompenseerd door een stijging van de fiscale ontvangsten dankzij de toename van het aantal inwoners. Meer recent kondigde Anne Hidalgo, burgemeester van Parijs, aan dat ze een studie naar gratis openbaar vervoer zou aanvragen. In Frankrijk hebben al zo’n dertig steden de sprong gewaagd, waaronder drie met meer dan 50.000 inwoners: Aubagne, Châteauroux en Duinkerke.
Moeilijke financiering
Is een gratis beleid relevant? In middelgrote steden die gratis openbaar vervoer aanbieden, wordt het openbaar vervoer meer gebruikt en zien we een diversificatie van de gebruikers, met vooral meer gezinnen. Een andere vaststelling: de grootste stijging wordt vooral buiten de piekuren opgetekend, bijvoorbeeld in het weekend. Er is dus geen sprake van een verzadiging van het netwerk. In Duinkerke heeft deze ‘politieke keuze’ geleid tot een stijging van het gebruik van het openbaar vervoer met 30% op zaterdagen, met 80% op zondagen en … tot een daling van antisociaal gedrag met 60%. Zeer overtuigend, dus.
In Brussel blijft het momentum zeer beperkt. De regionale overheid heeft wel urgentieregels goedgekeurd waarbij het openbaar vervoer bij hoge luchtverontreiniging gratis is. Tegelijk hebben veel experts kritiek op volledig gratis vervoer, in plaats van selectief gratis vervoer (bijvoorbeeld voor mensen met weinig middelen) omdat er in het eerste geval minder middelen zijn om de infrastructuur verder te ontwikkelen. Want de financiering is de adder onder het gras: als het niet de reizigers zijn die betalen, dan zijn het de belastingbetalers.
Tags: Brussels, free transportation, Germany, Mobility, public transport
