In de steden onderscheppen geasfalteerde oppervlakken de zonnestralen en houden de warmte vast. Resultaat: de temperatuur van de meest bevolkte steden zou tegen 2100 kunnen stijgen met 8°C. Focus op de meest innovatieve oplossingen.

Zij vertegenwoordigen slechts 1% van het oppervlak van de planeet, maar verbruiken ongeveer 78% van de wereldwijde energie en produceren meer dan 60% van de uitstoot van broeikasgassen uit fossiele brandstoffen (gas, kolen, olie). Als echte energievreters hebben de grote steden ook hun aandeel in de verantwoordelijkheid voor de opwarming van de aarde. Volgens een studie verschenen in Nature Climate Change zouden er tegen 2100 zelfs nog eens 7°C of 8°C kunnen bijkomen.

Deze sprong van 5°C zou toe te schrijven zijn aan de opwarming van de aarde, maar de rest is te wijten aan de stedelijke verdichting en in het bijzonder aan het zogenaamde fenomeen van stedelijke hitte-eilanden. Hoe meer de straten de vorm hebben van een stedelijke canyon, dat wil zeggen, smal en omzoomd met hoge muren, hoe moeilijker de warmte kan worden verdreven. En hoe hoger er gebouwd wordt, hoe meer de warmte van de stedelijke bovenlaag wordt vastgehouden door een frisse luchtlaag die zich vormt op de daken van gebouwen.

Deze eilanden maken de steden warmer dan hun omgeving en zorgen ervoor dat de hitte en hittegolven er nog harder te voelen zijn. Dat brengt grotere gezondheidsrisico’s met zich mee, meer vervuilde lucht, verminderde waterkwaliteit en meer energie die verbruikt wordt om de gebouwen te koelen. Daarom is elke maatregel om op te treden tegen deze hitte-eilanden van belang. En gelukkig, hoe meer de temperatuur stijgt, hoe meer stedenbouwkundigen, architecten en ingenieurs blijk geven van creativiteit.

De steden afkoelen

In verschillende Amerikaanse steden hebben de autoriteiten besloten om gebruik te maken van het terugkaatsingsvermogen van de bedekking van vloeren en daken, dat wil zeggen, het albedo. Zo werden in Brooklyn tientallen daken wit geverfd om het terugkaatsingsvermogen te verhogen (van 20% naar 85%), met als gevolg een daling van de gemiddelde temperatuur binnen in het gebouw van 46°C naar 26°C, wanneer het buiten 32°C is. In dezelfde geest besloten de autoriteiten in Los Angeles om de straatbedekking van de Jordan Avenue te veranderen – een van de warmste zones van de stad – door te kiezen voor een wit reflecterend materiaal in plaats van het klassieke asfalt. Resultaat: als de zon volop schijnt daalt de temperatuur aan de grond gemiddeld met 10°C.

Sinds 2003 heeft de stad Tokyo een oude traditie bovengehaald, namelijk het besproeien van trottoirs,” die bekend staat onder de naam Uchimizu. Om de temperatuur van de straten te doen dalen, zet de Japanse grootstad de bewoners aan om regenwater bij te houden om het over het asfalt te verspreiden tijdens warme periodes. In Lyon werd dit systeem geautomatiseerd en treedt het in werking op basis van gemeten temperaturen door sensoren op een paar meter van de grond. Resultaat: het bitumen blijft even warm als de luchttemperatuur in plaats van 5 tot 8°C warmer te zijn wanneer het niet wordt besproeid.

Maar in de stad zijn bomen nog altijd het beste middel tegen de hitte. Het zijn krachtige temperatuurregelaars en ze stoten waterdamp uit in de lucht. Zo werden er in Taiwan, een vervuilde stad waar het subtropische klimaat de bewoners aanzet om binnen te blijven in ruimten met airconditioning, ecoparken tot stand gebracht met uitrusting die eerder bestaat uit planten dan technologie. Stedenbouwkundigen zijn erin geslaagd om “microklimaten” te genereren die worden aangeboden in functie van de activiteiten: een “minder vervuild” gezinsparcours, een “droger” sportparcours en een “frisser” ontspanningsparcours. Doel: de stadsbewoners aansporen om hun airco uit te zetten, om uit hun huizen te komen en zo de temperatuur in de stad met een of twee graden te doen dalen.

Tags: bedekking, canyoneffect, hitte-eilanden, microklimaten, uchimizu